Czy zmiany hormonalne wpływają na infekcje intymne?
Ciąża, okres karmienia piersią oraz klimakterium to szczególne okresy w życiu każdej kobiety. Związane są one z licznymi zmianami w obrębie organizmu. Fizjologicznie, pH pochwy jest kwaśne i nie przekracza poziomu 4,5. Podstawowym składnikiem flory bakteryjnej pochwy są pałeczki kwasu mlekowego Lactobacillus acidophilus1. Różnice w produkcji i wydzielaniu hormonów związane z ciążą, laktacją czy menopauzą mają istotny wpływ na mikroflorę i pH pochwy oraz na podatność układu rozrodczego na infekcje intymne.
Grzybicze zapalenie pochwy w ciąży
W okresie ciąży, zarówno objawowa grzybica pochwy, jak i bezobjawowa kolonizacja grzybów z rodzaju Candida, obserwowane są o wiele częściej niż u kobiet nieciężarnych. Związane jest to z osłabiającym układ odpornościowy działaniem gonadotropiny kosmówkowej, progesteronu czy estrogenów. Wpływ na to mają również zmiany w obrębie śluzówki pochwy i tkanek sromu oraz zwiększenie ilości glikogenu w nabłonku pochwy2. Należy pamiętać, że nawet bezobjawowa kolonizacja, szczególnie w drugim trymestrze, zwiększa ryzyko przedwczesnego porodu oraz niskiej masy urodzeniowej dziecka3. Jednak w przypadku kobiet ciężarnych leczenie podejmuje się najczęściej w objawowych przypadkach grzybicy pochwy4.
Grzybicze zapalenie pochwy w okresie laktacji
Okres karmienia piersią również cechuje się istotnymi zmianami w gospodarce hormonalnej kobiety. Główną rolę w regulacji laktacji pełnią oksytocyna i prolaktyna5. Jednak to gwałtowny spadek estrogenu po porodzie, spowodowany także nadmiarem prolaktyny hamującej wydzielanie hormonów folikulotropowego i luteinizującego, sprzyja suchości pochwy, która jest czynnikiem zwiększającym ryzyko infekcji intymnej1. Niedostatecznie nawilżona pochwa jest bardzo podatna nie tylko na stany zapalne, ale też podrażnienia i uszkodzenia mechaniczne. Dodatkowo, w okresie połogu rana poporodowa oraz odchody połogowe stanowią odpowiednią pożywkę dla patogenów, co dodatkowo sprzyja rozwojowi infekcji.
Zmiany hormonalne w okresie menopauzy
Menopauza definiowana jest jako ostatnie krwawienie miesiączkowe w życiu kobiety, po którym przez 12 miesięcy nie następuje kolejna miesiączka. Okres menopauzalny (klimakterium) związany jest z istotnymi klinicznie zmianami hormonalnymi. Z punktu widzenia układu płciowego, kluczowy jest obniżony poziom estrogenów - prowadzi do zmian zanikowych w obrębie pochwy. Te z kolei mogą skutkować jej zapaleniem, suchością oraz obniżeniem elastyczności ścian1. W okresie menopauzalnym dochodzi do wzrostu pH pochwy, co skutkuje zanikiem fizjologicznej flory bakteryjnej.
U kobiet po okresie menopauzy, niestosujących hormonalnej terapii zastępczej, zaobserwowano zmniejszenie kolonizacji pochwy przez pałeczki kwasu mlekowego. Prowadzi to do zwiększania podatności na infekcje bakteriami pochodzącymi głównie ze skóry sromu i okolic odbytu. Szacuje się, że u kobiet po menopauzie około 1/3 zapaleń pochwy ma etiologię bakteryjną, rzęsistkową lub grzybiczą6. O ile w okresie menopauzalnym częściej występuje bakteryjne zapalenie pochwy, stosowanie przez kobiety estrogenowej terapii hormonalnej może predysponować do rozwinięcia się infekcji grzybiczej. Oprócz hormonalnej terapii zastępczej, czynnikami zwiększającymi ryzyko kandydozy sromu i pochwy u kobiet po menopauzie mogą być otyłość, cukrzyca, choroby przebiegające z obniżeniem odporności oraz leczenie steroidami lub antybiotykami.
Objawy infekcji intymnych
Do najczęstszych objawów infekcji intymnych zaliczamy:
- pieczenie pochwy i sromu,
- świąd,
- ból w trakcie oddawania moczu,
- zaczerwienienie i obrzęk okolic intymnych,
- bolesność w trakcie stosunku,
- bakteryjne zapalenie pochwy - wodniste upławy o charakterystycznym rybim zapachu; grzybica pochwy - serowate upławy; rzęsistkowica - cuchnące, zielonkawe upławy.
Leczenie infekcji intymnych
Występowanie opisanych wyżej objawów wymaga konsultacji z lekarzem specjalistą ginekologii i położnictwa. Rozpozna on przyczynę zakażenia oraz dobierze odpowiednią terapię. Szczególnie w ciąży nie należy bagatelizować oznak infekcji intymnych. Leczenie bakteryjnych zapaleń pochwy opiera się na zastosowaniu odpowiedniego antybiotyku systemowego. W leczeniu grzybicy pochwy skuteczne są zarówno leki doustne, których jednak nie stosuje się w czasie ciąży i okresie karmienia piersią, jak i preparaty do stosowania miejscowego, takie jak klotrymazol w formie tabletki dopochwowej. Klotrimazol, pochodna imidazolu, to miejscowo działający środek przeciwgrzybiczy. Należy on do leków stosowanych z wyboru w leczeniu kandydozy sromu i pochwy7. Pojedyncze podanie tabletki dopochwowej z klotrimazolem w dawce 500 mg zapewnia sukces terapeutyczny rzędu 70-95% w czasie dwóch tygodni po leczeniu, wykazuje więc porównywalną skuteczność mikologiczną do doustnych leków przeciwgrzybiczych zawierających imidazol lub triazol7. W Polsce jedyną dostępną kapsułką dopochwową zawierającą 500 mg klotrimazolu jest Canesten, stanowiąc unikalną, jednokapsułkową terapię dla pacjentek niezależnie od zmian hormonalnych.
Referencje:
1 Bręborowicz G., Położnictwo i ginekologia. PZWL, 2020.
2 Stanowisko zespołu ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w sprawie leczenia ostrego i nawrotowego grzybiczego zapalenia pochwy i sromu – stan wiedzy na 2008 rok - Ginekol Pol. 2008;79, s. 638-652.
3 Holzer I., Farr A., Kiss H., Hagmann M., Petricevic L., The colonization with Candida species is more harmful in the second trimester of pregnancy. Arch Gynecol Obstet. 2017 Apr;295(4):891-895, PMID: 28255766.
4 Aguin T.J., Sobel J.D., Vulvovaginal candidiasis in pregnancy. Curr Infect Dis Rep. 2015 Jun;17(6):462, PMID: 25916994.
5 Sriraman, Natasha K., The Nuts and Bolts of Breastfeeding: Anatomy and Physiology of Lactation. Current Problems in Pediatric and Adolescent Health Care, 47(12), 305–310. doi:10.1016/j.cppeds.2017.10.001.
6 A. Sobczuk, M. Wrona, T. Pertyński, Stany zapalne pochwy u kobiet w wieku menopauzalnym. Przegląd Menopauzalny 2007; 3: s. 155–161.
7 Mendling, W., Atef El Shazly, M., & Zhang, L. (2020b). Clotrimazole for Vulvovaginal Candidosis: More Than 45 Years of Clinical Experience. Pharmaceuticals, 13(10), 274. https://doi.org/10.3390/ph13100274.
LMR-CH-20210831-71
DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ
Zdrowie intymne - Jak dbać o zdrowie intymne
Poznaj przyczyny i czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia infekcji pochwy. Dowiedz się jak im zapobiegać.
Czym jest grzybica pochwy
Dowiedz się, czym jest grzybica pochwy i jakie powszechne objawy mogą ci pomóc ją rozpoznać. Poznaj sposoby leczenia grzybicy i metody, które pomogą ci uniknąć nawrotu infekcji.
Grzybica pochwy w ciąży
Zdobądź niezbędną wiedzę na temat grzybicy pochwy podczas ciąży. Dowiedz się, jak unikać i zapobiegać intymnej infekcji grzybiczej.
Grzybica penisa - grzybica intymna u mężczyzn
Zredukuj ryzyko infekcji grzybiczej. Poznaj objawy grzybicy penisa oraz sprawdzone sposoby leczenia i zapobiegania.
Quiz o grzybicy intymnej
Rozwiąż nasz quiz i naucz się oddzielać fakty o grzybicy pochwy od mitów. Sprawdź swoją wiedzę i podziel się wynikiem ze znajomymi
Bakteryjne zapalenie pochwy
Dowiedz się więcej na temat objawów bakteryjnego zapalenia pochwy, kto jest najbardziej narażony na infekcję i na czym polega różnica pomiędzy bakteryjnym zapaleniem a grzybicą. W naszym artykule znajdziesz porady na temat leczenia i zapobiegania nawrotom bakteryjnego zapalenia pochwy.
Aktywności seksualne a infekcje intymne
Jakie aktywności seksualne wpływają na ryzyko zakażenia infekcją intymną? Dowiedz się też czy można uprawiać seks podczas infekcji intymnej.
Czy infekcje pochwy wpływają na płodność?
Czy wiesz jak infekcje intymne mogą wpływać na zajście w ciążę? Dowiedz się jak dbać o swoją płodność.
Czy styl życia wpływa na infekcje intymne?
Poznaj przyczyny infekcji intymnych i dowiedz się, jak możesz im zapobiegać wprowadzając zmiany w swoim stylu życia.
Infekcja intymna u dziewczynek i nastolatek
Zauważyłaś niepokojące objawy u swojej córki? Dowiedz się, skąd bierze się infekcja intymna u dziewczynek i jak jej zapobiec.