Niepłodność – problem wielowymiarowy
Niepłodność według szacunków WHO dotyczy 10-16% osób w wieku rozrodczym1 . Tylko w Polsce z tym schorzeniem boryka się około miliona par1. Trudności z zajściem w ciąże stanowią problem społeczny, ekonomiczny i demograficzny, a przede wszystkim są ogromnym czynnikiem stresowym dla pary starającej się o dziecko.
Niepłodność definiowana jest przez Światową Organizację Zdrowia (WHO, World Health Organization) jako niemożność zajścia w ciążę przez okres 12 miesięcy, mimo regularnych stosunków płciowych (2–4 razy w tygodniu) bez stosowania metod antykoncepcyjnych1. Szacuje się, że 35% przyczyn niepłodności wynika ze schorzeń partnera, kolejne 35% - partnerki, u 10% niepłodnych par problem diagnozuje się u obojga partnerów. W 20% przypadków nie jesteśmy w stanie określić jednoznacznej przyczyny – nazywamy taki stan niepłodnością idiopatyczną3.
Dlaczego nie mogę zajść w ciążę?
Przyczyny niepłodności żeńskiej są zróżnicowane. Aby dowiedzieć się, gdzie tkwi problem i jak można go leczyć należy ustalić jakiego miejsca układu rozrodczego dotyczy patologia. Do czynników niepłodności żeńskiej należą:
- choroby jajników – zaburzenia owulacji m.in. zespół policystycznych jajników (PCOS),
- dysfunkcje jajowodów – m.in. niedrożność jajowodów w przebiegu zapalenie narządów miednicy mniejszej (PID - pelvic inflammatory disease),
- patologie macicy – polipy, mięśniaki, przegroda macicy,
- dysfunkcje szyjki macicy – zaburzenia wytwarzania śluzu szyjkowego,
- endometrioza (obecność błony śluzowej macicy poza jamą macicy),
- zaburzenia immunologiczne – wytwarzanie przeciwciał przeciwko plemnikom,
- czynnik idiopatyczny3.
Czy infekcje intymne mogą powodować problemy z zajściem w ciąże?
Zdecydowanie tak. Do najczęściej występujących czynników niepłodności żeńskiej zalicza się czynnik jajowodowy odpowiedzialny za ok. 30% przypadków3. Jajowód to długi i wąski przewód, w którym dochodzi do zapłodnienia, czyli połączenia komórki jajowej z plemnikiem, a następnie transportu zarodka do jamy macicy. W sytuacji, kiedy dojdzie do zatkania, czyli niedrożności tej struktury, pomimo prawidłowego połączenia gamet niemożliwe jest dotarcie zygoty do macicy i zagnieżdżenie w niej, które gwarantuje dalszy, prawidłowy rozwój ciąży. Do niedrożność jajowodu najczęściej dochodzi w przebiegu stanów zapalnych, infekcji przenoszonych droga płciową. Głównymi czynnikami etiologicznymi są Chlamydia trachomatis (chlamydioza) oraz Neisseria gonorrhoeae (rzeżączka), prawdopodobnie również Mycoplasma genitalium4. Bakterie te docierają drogą wstępującą, po błonie śluzowej szyjki macicy i endometrium do jajowodów i powodują zapalenie narządów miednicy mniejszej (PID - pelvic inflammatory disease). Prowadzi to do powstania przeszkody w jajowodzie, zniszczenie jego śluzówki i tworzenia się zrostów okołojajowodowych, co w znacznym sposób upośledza płodność w mechanizmie opisanym powyżej2. Jak do tej pory, za choroby o potwierdzonym negatywnym wpływie na płodność należy uznać przede wszystkim chlamydiozę oraz rzeżączkę - wywołujące stany zapalne górnego odcinka dróg rodnych4. Wydaje się, że również zapalenie pochwy wywołane przez rzęsistka pochwowego (Trichomonas vaginalis) może predysponować do infekcji górnego odcinka dróg rodnych i pośrednio upośledzać możliwości rozrodu4. W przypadku bakteryjne zapalenie pochwy i grzybicy pochwy jak dotąd nie ma udowodnionego bezpośredniego wpływu na płodność kobiet, jednak nie można wykluczyć udziału patologicznej flory pochwy w rozwoju infekcji występujących dróg rodnych4.

Psychologia płodności
Poza przedstawionymi mechanizmami, w jaki sposób infekcje intymne utrudniają rozród człowieka, należy również zwrócić uwagę na aspekt psychologiczny tych schorzeń. Z całą pewnością kobiety zmagające się z infekcjami intymnymi tj. grzybica pochwy, kandydoza pochwy, rzęsistkowica oprócz dyskomfortu fizycznego, wynikającego z uciążliwych objawów do których należą: świąd, pieczenie, ból, serowate upławy, wodniste upławy, zmagają się również z dyskomfortem psychicznym. Poczucie skrępowania i wstydu przed partnerem seksualnym również może wpływać na powodzenie rozrodu.
Jak dbać o swoją płodność?
Każda infekcja w obrębie narządów rodnych powinna być leczona. W przypadku chlamydiozy i rzeżączki lekarz może zalecić odpowiedni antybiotyk systemowy. Problemem pozostają bezobjawowe zakażenia, które są częste (u kobiet 40-98% przypadków chlamydiozy nie daje objawów i do 50% przypadków rzeżączki) i mogą podstępnie zmniejszać szanse na posiadanie potomstwa5,6.
Ponadto należy pamiętać, że prawidłowa mikroflora pochwy i szyjki macicy zabezpiecza przed rozwojem zakażeń. Patogenne bakterie w pochwie stanowią najczęstszy punkt wyjścia infekcji wstępujących. Z tego względu kluczowe wydaje się również leczenie infekcji pochwy i sromu, zarówno tych pochodzenia bakteryjnego, jak i grzybiczego. Z pomocą w leczeniu tych schorzeń przychodzą preparaty do stosowania miejscowego np. Canesten do stosowania w kandydozie pochwy.
Autor artykułu: Bayer Polska
Referencje:
1 Diagnostyka i leczenie niepłodności — rekomendacje Polskiego Towarzystwa Medycyny Rozrodu i Embriologii (PTMRiE) oraz Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGP). Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2018 tom 3, nr 3, strony 112–140.
2 Amanda N. Kallen i Pinar H. Kodaman. Rozpoznanie i leczenie niepłodności spowodowanej czynnikiem jajowodowym. Infertility, 1st edition. Edited by Emre Seli. © 2011 Blackwell Publishing Ltd.
3 Grzegorz Bręborowicz Położnictwo i ginekologia. PZWL, 2020.
4 Danielle G. Tsevat et al. Sexually transmitted diseases and infertility. American Journal of Obstetrics & Gynecology 2017.
5 Catherine M. O’Connell, Morgan E. Ferone Chlamydia trachomatis Genital Infections. Microb Cell. 2016 Sep 5; 3(9): 390–403.
6 Chris Bignell Clinical Effectiveness Group (Association for Genitourinary Medicine and the Medical Society for the Study of Venereal Diseases. Wytyczne postępowania w rzeżączce u dorosłych. https://www.mp.pl/artykuly/15529,wytyczne-postepowania-w-rzezaczce-u-doroslych (ostatni dostęp 10.03.2021)
LMR-CH-20210318-18